W przypadku wspomnień "szpiegowskich" Filipa Hagenbecka pozwoliłem sobie na zblokowanie dwóch jego książek w jednej recenzji. Głownie dlatego, że obie dotyczą tego samego, czyli jego pracy w polskim wywiadzie. Pierwsza z nich odnosi się do procesu rekrutacji i pracy na rzecz wywiadu PRL, a druga część skupia się na wczesnych latach transformacji ustrojowej lat dziewięćdziesiątych i powrocie do służby wywiadowczej w nowej Polsce.
Źródło zdjęcia: księgarnia internetowa https://www.publio.pl.
Filip Hagenbeck bardzo obrazowo przestawia swoją historię w jaki sposób doszło do tego, że stał się zwyczajnym szpiegiem na usługach komunistycznego rządu. Jego historia zapewne ucieszy autorów i miłośników serii "Resortowe dzieci", gdyż autor sam przyznaje, że zakwalifikował się na kurs szpiegów w Kiejkutach w wyniku protekcji ojca - urzędnika w jednym z ministerstw. Hagenbeck poświęca kilka rozdziałów na wspomnienie szkolenia w "lesie", prowadzeniu obserwacji, ustalaniu tras sprawdzianowych itp. Prawie żaden świeżo wyszkolony szpieg nie trafiał od razu do służby w terenie, czyli zagranicą, najpierw kilka lat musiał sprawdzić się w pracy analitycznej w kraju, nie inaczej było w przypadku autora. Dopiero w drugiej połowie lat osiemdziesiątych wyznaczony został na stanowisko pod przykrywką konsula w Nigerii. Praca na placówce dyplomatycznej za granicą miała być wyróżnieniem, ale i wyzwaniem. Filip Hagenbeck nie zdradza czytelnikom zbyt dużo tajników swojej szpiegowskiej pracy, skupiając się na oficjalnej funkcji konsula i problemach jakie placówka miała w związku ze współpracą z centralą MSZ. To drugie przywołało moje wspomnienia związane ze skierowaniem mnie do służby w strukturach NATO blisko dwadzieścia lat później. Głupota i upór urzędników z centrali doprowadzała mnie (jak i autora) wtedy do szewskiej pasji, ale po latach wspominam te kłody rzucane pod nogi z uśmiechem. Może kiedyś też powinienem spisać wspomnienia ze swojej służby?
Źródło zdjęcia: księgarnia internetowa https://www.publio.pl.
Druga część zaczyna się w miejscu zakończenia pierwszej, czyli w momencie, gdy po powrocie z Nigerii do Polski dowiaduje się, że Pan już tu nie pracuje. Z jednej strony był to cios dla niego i jego rodziny, ale drugiej otwierał nowe możliwości w rodzącej się kapitalistycznej Polsce. Mimo tego, że autor tego nie pisze wprost, ale w pierwszych rozdziałach "Powrotu" uważny czytelnik znajdzie odpowiedzi na nurtujące pytania dlaczego "czerwoni" szpiedzy tak łatwo i dobrze odnaleźli się w kapitalistycznych realiach. Filip Hagenbeck dość łatwo odnalazł się w nowej sytuacji, dorabiał tłumaczeniami, głównie jako podwykonawca, a przez dłuższy czas jego głównym zajęciem była praca w jednej z największych polskich hurtowni spożywczych. Koledzy, którzy zostali w wywiadzie wielokrotnie próbowali go zwerbować ponownie do służby, ale on konsekwentnie odmawiał. Bynajmniej do czasu, gdy hurtownia w której pracował bardzo dobrze przędła. Kiedy okazało się, że w niedługim czasie może znowu poszukiwać pracy z odmiennym nastawieniem przyjął kolejną propozycję powrotu do wywiadu, tym razem w Rzeczypospolitej Polskiej. Po powrocie przez wiele lat pracował jako analityk wywiadu w centrali, dopiero pod koniec lat dziewięćdziesiątych skierowany został na placówkę do jednego z krajów Bliskiego Wschodu. Nazwy tego kraju nigdy nie podaje, ale można się domyślić, że chodzi o polską ambasadę w Bagdadzie. Podobnie jak w przypadku wspomnień z Nigerii autor nie zdradza zbyt wielu szczegółów swojej pracy szpiegowskiej, skupia się głównie na życiu codziennym personelu ambasady, wspominając swoje różne życiowe przygody, które go tam spotkały np. wspólne wypady nad jedno z nielicznych jezior, czy podróż przez pustynię na lotnisko w kraju ościennym, czy wjazd bez stempla w paszporcie do Izraela. To ostatnie może wydać się śmieszne, ale nie raz już słyszałem historię o kłopotach przy wjeździe do krajów arabskich w przypadku, gdy w paszporcie widniała pieczątka z Izraelską wizą.
Źródło zdjęcia: YouTube.com.
Myślę, że w przypadku pierwszej części swoich wspomnień autor pozwolił sobie na ujawnienie większej ilości tajemnic szpiegowskich niż w drugiej. Prawdopodobnie ma to związek z zachowaniem tajemnicy państwowej i służbowej, czego wymaga się od każdego posiadającego do nich dostęp. I o ile w przypadku służby w PRLu może to być traktowane pobłażliwie z racji przedawnienia, to w przypadku III RP musiał ważyć każde słowo, które trafiało na papier. Mimo tego uważam te wspomnienia za bardzo ciekawe, gdyż przede wszytkim odbrązawiają zawód szpiega. Nie każdy szpieg to agent 007 sączący martini w towarzystwie pięknych kobiet i jeżdżący szybkimi samochodami, "zwyczajny szpieg" niczym szczególnym się nie wyróżnia i może siedzieć właśnie obok Ciebie.
Źródło zdjęcia: księgarnia internetowa publio.pl.
Zwyczajny szpieg. Wspomnienia
data wydania: 15 maj 2019
ISBN: 9788381431248
liczba stron: 528
kategoria: wspomnienia, autobiografia
język: polski
Zwyczajny szpieg. Powrót
data wydania: 17 czerwiec 2020
ISBN: 9788381436298
liczba stron: 432
kategoria: wspomnienia, autobiografia
język: polski
W cyklu "Ostatnio przeczytałem" chciałbym się dzielić z wami refleksjami na temat przeczytanych (lub odsłuchanych) książek. Kryminały i powieści sensacyjne są mi zdecydowanie najbliższe, ale często sięgam po political fiction albo książki dokumentalne, biogramy czy wspomnienia.
Dotychczas w serii "Ostatnio przeczytałem" ukazały się następujące recenzje:
| Rok 2018 | |
| Piotr Bojarski | Biegacz |
| Maurycy Nowakowski | Plagiat |
| Maria Fredro-Boniecka | Wołyń. Siła traumy. Wspomnienia i pamięć |
| Kazimierz Kyrcz Jr. | Dziewczyny, które miał na myśli |
| Wojciech Chmielarz | Podpalacz - seria Jakub Mortka (Tom 1) |
| Krzysztof Szujecki | Życie sportowe w PRL |
| Dominik Kozar | Wyklęty '48 |
| Wojciech Chmielarz | Farma lalek - seria Jakub Mortka (Tom 2) |
| Katarzyna Puzyńska | Policjanci. Ulica |
| Juliusz Ćwieluch | Generałowie. Niewygodna prawda o polskiej armii |
| Marcin Ogdowski | (DEZ)INFORMACJA |
| Kevin Poulsen | Haker. Prawdziwa historia szefa cybermafii |
| Wojciech Chmielarz | Przejęcie - seria Jakub Mortka (Tom 3) |
| Wojciech Chmielarz | Osiedle marzeń - seria Jakub Mortka (Tom 4) |
| B.A. Paris | Za zamkniętymi drzwiami |
| Aleksander Makowski | Tropiąc Bin Ladena. W Afgańskiej matni 1997-2007 |
| Artur Górski | Cyngiel. Egzekutor polskiej mafii |
| David Wals | Oszustwo niedoskonałe. Jak zdemaskowałem Lance'a Armstronga |
| Wojciech Chmielarz | Cienie - seria Jakub Mortka (Tom 5) |
| Iris Chang | Rzeź Nankinu |
| Rok 2019 | |
| Wojtek Miłoszewski | Kastor - seria Kastor Grudziński (Tom 1) |
| Jacek Ostrowski | Paragraf 148 - seria Zuzanna Lewandowska (Tom 1) |
| Heather Morris | Tatuażysta z Auschwitz |
| Grzegorz Brudnik | Mayday - seria Aleksander Gall (Tom 1) |
| Grzegorz Brudnik | Fracht - seria Aleksander Gall (Tom 2) |
| Michał Wójcik | Treblinka 43. Bunt w fabryce śmierci |
| Krzysztof Pyzia, Bruno Kowalsky | Ile oni wiedzą o Tobie? Szpiedzy i podsłuchy w Polsce |
| Dermot Turing | X, Y, Z. Prawdziwa historia złamania szyfru Enigmy |
| Grzegorz Kalinowski | Gra w oczko |
| Eva García Sáenz de Urturi | Cisza białego miasta - seria Trylogia Białego Miasta (Tom 1) |
| Jacek Galiński | Kółko się Pani urwało - seria Zofia Wilkońska (Tom 1) |
| Roberto Saviano | Chłopcy z paranzy - seria Chłopcy z paranzy (Tom 1) |
| Tomasz Sekielski | Sejf (trylogia) |
| Remigiusz Mróz | Listy zza grobu - seria Seweryn Zaorski (Tom 1) |
| Roberto Saviano | Drapieżny pocałunek - seria Chłopcy z paranzy (Tom 2) |
| Eileen Ormsby | Darknet |
| Piotr Zychowicz | Skazy na pancerzach. Czarne karty epopei Żołnierzy Wyklętych |
| Kacper Śledziński | W tajnej służbie. Wojna wywiadów w II RP |
| Andrzej Pilipiuk | Karpie bijem - seria Oblicza Wędrowycza (Tom 9) |
| Monika Sobień, Robert Górski | Jak zostałem Prezesem |
| Frédéric Martel | Sodoma. Hipokryzja i władza w Watykanie |
| Jacek Galiński | Komórki się pani pomyliły - seria Zofia Wilkońska (Tom 2) |
| Jakub Żulczyk | Świątynia - seria Tytus Grójecki (Tom 2) |
| Rok 2020 | |
| Eva García Sáenz de Urturi | Rytuały wody - seria Trylogia Białego Miasta (Tom 2) |
| Piotr Zychowicz | Wołyń zdradzony |
| Remigiusz Mróz | Głosy z zaświatów - seria Seweryn Zaorski (Tom 2) |
| Małgorzata Warda | Dziewczyna z gór |
| Jo Nesbo | Nóż - seria Harry Hole (Tom 12) |
| Eva García Sáenz de Urturi | Władcy czasu - seria Trylogia Białego Miasta (Tom 3) |
| Kevin Mitnick, Steve Wozniak i William L. Simon | Duch w sieci |
| Edward Snowd | Pamięć nieulotna |
| Przemysław Mrówka | Krwawy Kaukaz: Czeczenia |
| Vincent V. Severski | Odwet - seria Zamęt (Tom 2) |
| Jacek Galiński | Kratki się pani odbiły - seria Zofia Wilkońska (Tom 3) |
| Paweł Fleszar | Powódz |
| Kai Strittmatter | Chiny 5.0. Jak powstaje cyfrowa dyktatura |
| Bożena Aksamit, Piotr Głuchowski | Zatoka świń |
| Kafir | Kontakt. Polskie specsłużby w Afganistanie |
| Remigiusz Mróz | Lot 202 |
| Wojciech Chmielarz | Wyrwa |
| Kafir, Łukasz Maziewski | Hajlajf. Czysta prawda o brudnej służbie |
| Sylwia Skuza | Tylko nie Mazury |
| Marcin Faliński, Marek Kozubal | Operacja Rafael |
| Wojtek Miłoszewski | Inwazja - seria Wojna.pl (Tom 1) |
| Jarosław Rybski | Warkot - seria Bractwo Wrocławskie (Tom 1) |
| Wojtek Miłoszewski | Farba - seria Wojna.pl (Tom 2) |
| Jo Nesbo | Królestwo |
| Wojtek Miłoszewski | Kontra - seria Wojna.pl (Tom 3) |
| Morgan Audic | Jaskółki z Czarnobyla |
| Wojtek Miłoszewski | Bez reszty - seria Kastor Grudziński (Tom 2) |
| Wojciech Chmielarz | Prosta sprawa |
| Szczepan Twardoch | Król |