Język bez zaimków byłby sztywny, mało ekspresyjny i najprawdopodobniej naszpikowany powtórzeniami. Używajmy zaimków w mowie i w piśmie, ale pamiętajmy o tym, aby pozostać w zgodzie z nietrudną regułą ich stosowania.
13. Mi, ci, mu
W jezyku polskim rzeczowniki mogą zostać zastąpione odpowiednimi zaimkami rzeczownymi. Najczęściej używamy zaimków osobowych, które odmieniają się przez przypadki. Zaimki ja, ty oraz on w celowniku (komu? czemu?) posiadają formy długie i krótkie:
ja - mnie, mi,
ty - tobie, ci,
on - jemu, mu.
Oczywście obie formy są prawidłowe i jako takie znajdziemy je w każdym słowniku, jednak zależnie od tego, co chcemy zakomunikować i gdzie pada akcent w naszej wypowiedzi, użyjemy jednej lub drugiej. Nie zachodzi tutaj wymienność. Prawidłowa będzie albo wyłącznie forma dłuższa albo krótsza. Dla wielu osób wybór zaimka jest oczywisty i dokonywany "na ucho" - po prostu właściwa forma brzmi dobrze, a nieprawidłowa "zgrzyta", jednak niedbała polszczyzna w środkach masowego przekazu powoduje, że czasem pojawia się wątpliwość.
Formy krótkie (mi, ci, mu) mogą wystapić wyłącznie w pozycji nieakcentowanej w zdaniu.
Tworzą one tak zwane zestroje akcentowe z poprzedzającymi je wyrazami. Skoro potrzebny jest wyraz poprzedzający, to nie mogą one wystąpić na początku zdania, a niestety coraz częstszym błędem jest rozpoczynanie wypowiedzi od nieprawidłowego mi.
Najstosowniejszym (nieakcentowanym) miejscem w zdaniu dla form krótkich jest pozycja po czasowniku.
Pozycja nieakcentowana (po czasowniku)
- Pomożesz mi zainstalować tę aplikację?
- Kupię ci nowe rękawiczki.
- Zaproponuj mu wyjście do kina.
Form dłuższych (mnie, tobie, jemu) używamy na pozycjach akcentowanych w zdaniu.
Początek zdania zawsze jest akcentowany, więc prawidłowe będą wyłącznie formy dłuższe. Form tych używamy również po przyimkach. Często akcentujemy również ostatni wyraz w zdaniu i jeżeli ma to być zaimek, to również musi to być forma dłuższa.
Początek zdania
- Mnie to nie przeszkadza.
- Tobie na pewno tego nie powiem.
- Jemu możesz pożyczyć wiertarkę.
Po przyimkach (ku, dzięki, wbrew, przeciw, na przekór)
- Szedł ku mnie z uśmiechem.
- Dzięki Tobie zdałem egzamin.
Użycie zaimków zależnie od tego, co chcemy zaakcentować
ważniejsze KOMU | ważniejsze CO |
---|---|
Chciałem tobie pokazać to miejsce. | Chciałem ci pokazać to miejsce. |
Mama kupiła mnie ten jogurt. | Mama kupiła mi ten jogurt. |
Możemy jemu przekazać kod. | Możemy mu przekazać kod. |
W mowie różnica jest bardzo wyraźna, a dzięki prawidłowemu stosowaniu zaimków, również w tekstach czytelnik od razu wychwyci akcenty i sens komunikatów.
Spis treści
1. Prawidłowe użycie spacji
2. Krótsze zdania to mniejsze ryzyko błędu
3. Jak prawidłowo cytować
4. Pierwsza osoba liczby pojedynczej - JA - wykonawca czynności
5. Savoir-vivre na Steemit
6. Państwa, miasta, mieszkańcy - pisownia wielką i małą literą
7. Kim jestem, komu składam życzenia? Narzędnik kontra celownik
8. O satyrze słów kilka
9. Wolność słowa - blogi i videoblogi
10. Cytowanie przepisów prawa czyli zaklinanie rzeczywistości
11. Tę czy tą?
12. Ach, te przyimki!
Jakoś nie mogę przeżyć tego: Chciałem tobie pokazać to miejsce. Coś mi zgrzyta, tym bardziej, że bywa to nadużywane. Super tekst! Mi-się to przyda ;)) Dzięki!
Tak - nawet mogę powiedzieć, skąd bieże się to poczucie nadużywania. Z reklam. Wiekszość reklamodawców preferuje przesadnie zaakcentowane komunikaty "komu". "My TOBIE zrobimy", "Oferujemy TOBIE najlepsze konto". Hmm - może jest w tym jakiś sens, bo pewnie nie mają pewności, że ich konto jest najlepsze, ale wiedzą, że Ciebie chcą upolować. :)
Komunikaty z zaakcentowanym "komu" nie są częste. Zwykle wypowiadamy je w dość wyjątkowych sytuacjach. W przykładzie z miejscem działa to tak, że gdy powiesz do kobiety "Chciałem Ci pokazać to miejsce" to już jest romantycznie, a gdy powiesz "Chciałem Tobie pokazać to miejsce", to może się ona słusznie zarumienić, bo przekaz robi się intymny. :)
Moja ulubiona wersja to: "Chciałem dla ciebie pokazać to miejsce" ;)
Białostockie!
Odpowiem na propozycję po poznańsku - "Zaczekam za Tobą po pracy."
Wszystko super, ale znalazłem literówkę :)
"Użycie zamków zależnie od tego..." wiem, że powinno być zaimków. Jak zawsze tekst na 5+ i to jak mało wiem o naszym języku :)
Dziękuję bardzo! Dobrze, że przynajmniej zabawna. ;)