Mniej błędów, więcej głosów #13

in #polish6 years ago (edited)

Język bez zaimków byłby sztywny, mało ekspresyjny i najprawdopodobniej naszpikowany powtórzeniami. Używajmy zaimków w mowie i w piśmie, ale pamiętajmy o tym, aby pozostać w zgodzie z nietrudną regułą ich stosowania.


choice-2692575_960_720.jpg


13. Mi, ci, mu


W jezyku polskim rzeczowniki mogą zostać zastąpione odpowiednimi zaimkami rzeczownymi. Najczęściej używamy zaimków osobowych, które odmieniają się przez przypadki. Zaimki ja, ty oraz on w celowniku (komu? czemu?) posiadają formy długie i krótkie:

ja - mnie, mi,

ty - tobie, ci,

on - jemu, mu.


Oczywście obie formy są prawidłowe i jako takie znajdziemy je w każdym słowniku, jednak zależnie od tego, co chcemy zakomunikować i gdzie pada akcent w naszej wypowiedzi, użyjemy jednej lub drugiej. Nie zachodzi tutaj wymienność. Prawidłowa będzie albo wyłącznie forma dłuższa albo krótsza. Dla wielu osób wybór zaimka jest oczywisty i dokonywany "na ucho" - po prostu właściwa forma brzmi dobrze, a nieprawidłowa "zgrzyta", jednak niedbała polszczyzna w środkach masowego przekazu powoduje, że czasem pojawia się wątpliwość.


Formy krótkie (mi, ci, mu) mogą wystapić wyłącznie w pozycji nieakcentowanej w zdaniu.

Tworzą one tak zwane zestroje akcentowe z poprzedzającymi je wyrazami. Skoro potrzebny jest wyraz poprzedzający, to nie mogą one wystąpić na początku zdania, a niestety coraz częstszym błędem jest rozpoczynanie wypowiedzi od nieprawidłowego mi.
Najstosowniejszym (nieakcentowanym) miejscem w zdaniu dla form krótkich jest pozycja po czasowniku.

Pozycja nieakcentowana (po czasowniku)

  • Pomożesz mi zainstalować tę aplikację?
  • Kupię ci nowe rękawiczki.
  • Zaproponuj mu wyjście do kina.

Form dłuższych (mnie, tobie, jemu) używamy na pozycjach akcentowanych w zdaniu.

Początek zdania zawsze jest akcentowany, więc prawidłowe będą wyłącznie formy dłuższe. Form tych używamy również po przyimkach. Często akcentujemy również ostatni wyraz w zdaniu i jeżeli ma to być zaimek, to również musi to być forma dłuższa.

Początek zdania

  • Mnie to nie przeszkadza.
  • Tobie na pewno tego nie powiem.
  • Jemu możesz pożyczyć wiertarkę.

Po przyimkach (ku, dzięki, wbrew, przeciw, na przekór)

  • Szedł ku mnie z uśmiechem.
  • Dzięki Tobie zdałem egzamin.

Użycie zaimków zależnie od tego, co chcemy zaakcentować

ważniejsze KOMUważniejsze CO
Chciałem tobie pokazać to miejsce.Chciałem ci pokazać to miejsce.
Mama kupiła mnie ten jogurt.Mama kupiła mi ten jogurt.
Możemy jemu przekazać kod.Możemy mu przekazać kod.

W mowie różnica jest bardzo wyraźna, a dzięki prawidłowemu stosowaniu zaimków, również w tekstach czytelnik od razu wychwyci akcenty i sens komunikatów.



Spis treści

1. Prawidłowe użycie spacji
2. Krótsze zdania to mniejsze ryzyko błędu
3. Jak prawidłowo cytować
4. Pierwsza osoba liczby pojedynczej - JA - wykonawca czynności
5. Savoir-vivre na Steemit
6. Państwa, miasta, mieszkańcy - pisownia wielką i małą literą
7. Kim jestem, komu składam życzenia? Narzędnik kontra celownik
8. O satyrze słów kilka
9. Wolność słowa - blogi i videoblogi
10. Cytowanie przepisów prawa czyli zaklinanie rzeczywistości
11. Tę czy tą?
12. Ach, te przyimki!

Sort:  

Jakoś nie mogę przeżyć tego: Chciałem tobie pokazać to miejsce. Coś mi zgrzyta, tym bardziej, że bywa to nadużywane. Super tekst! Mi-się to przyda ;)) Dzięki!

Tak - nawet mogę powiedzieć, skąd bieże się to poczucie nadużywania. Z reklam. Wiekszość reklamodawców preferuje przesadnie zaakcentowane komunikaty "komu". "My TOBIE zrobimy", "Oferujemy TOBIE najlepsze konto". Hmm - może jest w tym jakiś sens, bo pewnie nie mają pewności, że ich konto jest najlepsze, ale wiedzą, że Ciebie chcą upolować. :)

Komunikaty z zaakcentowanym "komu" nie są częste. Zwykle wypowiadamy je w dość wyjątkowych sytuacjach. W przykładzie z miejscem działa to tak, że gdy powiesz do kobiety "Chciałem Ci pokazać to miejsce" to już jest romantycznie, a gdy powiesz "Chciałem Tobie pokazać to miejsce", to może się ona słusznie zarumienić, bo przekaz robi się intymny. :)

Moja ulubiona wersja to: "Chciałem dla ciebie pokazać to miejsce" ;)

Białostockie!
Odpowiem na propozycję po poznańsku - "Zaczekam za Tobą po pracy."

Wszystko super, ale znalazłem literówkę :)
"Użycie zamków zależnie od tego..." wiem, że powinno być zaimków. Jak zawsze tekst na 5+ i to jak mało wiem o naszym języku :)

Dziękuję bardzo! Dobrze, że przynajmniej zabawna. ;)