“Kaplumbağa Terbiyecisi” Osman Hamdi Bey’in eserleri içerisinde belki de en ünlü tablosudur diyebiliriz. Osman Hamdi’nin tasvir ettiği sahnede yerdeki yeşillikleri yemekte olan kaplumbağaları düşünceli bir biçimde izlemekte olan Doğulu giysiler içinde bir erkek figürü görülmektedir. Figür elinde bir ney tutmakta, sırtında nakkare ya da kudüm cinsinden bir vurmalı çalgı bulunmaktadır. Önünde durduğu pencerenin üstünde yer alan sivri kemerli alınlıkta “Şifa’al-kulûp lika’al Mahbub” yani “Kalplerin şifası, Sevgiliyle (Hz. Muhammed) buluşmaktır” yazılıdır. Mekân olarak, sanatçının resimlerinde sıkça karşımıza çıkan Bursa Yeşil Cami’nin üst kat odası kullanılmış, figür için pek çok resminde olduğu gibi Osman Hamdi’nin kendisi modellik etmiştir. Eserin bir yıl aradan sonra aynı kompozisyonda, detaylarda farklılıklar olan daha küçük bir versiyonu da sanatçı tarafından yapılmıştır. Tablonun tam olarak neyi ifade ettiği kesin olmadığından hakkında birçok yorum bulunmaktadır. Osman Hamdi Bey’in bu tablosunun, geri kalmış bir toplumu çağdaşlaştırmaya çalışan bir aydının yorgun halini yansıttığı düşünülmüştür. Birçok kurumu kuran ve yönetmek sorumluluğunu üstlenen Osman Hamdi Bey kendini terbiyeci, yapraklara ulaşmaya çalışan kaplumbağaları da kendi çalışma biçimine ayak uyduramayan astları olarak hicvetmiş olduğu yorumu da yapılmıştır. Bir diğer düşünce göre “Kaplumbağa Terbiyecisi” herhangi bir hikayeyi ya da doğulu bir bireyin hayatından bir parçayı dışa aktarmamaktadır. Tam tersine, Batılı oryantalist ressamların zihnindeki genel algıya, belki de hiç var olmayan Doğulu imajına yeni bir boyut kazandırmaktadır.
Sizce Osman Hamdi Bey “Kaplumbağa Terbiyecisi” adlı tablosunda ne ifade etmek istemiş olabilir?
Kaynaklar:
*KUL, R. (2014), Osman Hamdi Bey’in Resim Sanatında Portre Tarzı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
*ÇELİK, Serra H. (2017), Sanatta Oryantalizm ve Bir Oryantalist olarak Osman Hamdi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim ve Tasarım Anasanat Dalı İletişim Sanatları ve Tasarım Sanat Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Görsel: https://www.peramuzesi.org.tr/Koleksiyon/Oryantalist-Resim-Koleksiyonu/1 (23.05.2020)
Belki de tanrı ile insan arasındaki ulaşılamazlığı anlatmak istemiştir.