განსმდგომი შუაკაცი (გაგრძელება)
და იყო კიდევ ერთი რაღაცა, ბნელ ღამეობით უსაზომოდ დამაფიქრველი.
არჩილისათვის, უბრალო სიტყვით, ეს იყო ნისლი – გაუგებარი, უცხო ნაწილაკებით მოსილი და დიდად საეჭვო მაინც. გულზე დავიდოთ კარგად დაბანილი ხელი: ხომ გაგვკრთომია ანაზდად, უცებ – ეგება არის?
რა…
რა და, –
ერთხელ უშომაც კი შეახსენა, ამჯერად, ხუთნი, ორთქლის აბანოში, დასვენებისას, ზეწარშემოხვეულები, კაი ჩეხური ლუდით მოთენთილები ისხდნენ, და პირზე რაც კი მოადგებოდათ, ყველაფერს ფქვავდნენ, ოღონდაც ზანტად.
„სახლში,მივალ, და, ხაშსაც, დავურტყამ, – ლუღლუღით ამბობდა აის წრეელი, მანქანაში რომ გვერდითა იყო და ოდნავ ცოცხლდებოდა, – ხომ წამოხვალ ჩემთან?“ „შენ, რა გიჭირს, რა, – ძლივას მიუგო უშომ, – სახლში, შენ, მისვლა, გიხარიან და, აბა, მე მკითხე…“ „აღარ გადადის, ჩემის ტრულალა?“ – იკითხა ამჟამად სხვებზედ ყოჩაღმა წრეელმა, რომელიც თირკმელების ნაადრევი შეჭკნობისა გამო ლუდს არა სვამდა. „არა, აჰ, არა…“, – ვობლაინი ხელი ჩაიქნია უშომ. „შვილის გულისთვის…“ – ჩაურთო ახსნა ყოფილმა გვერდითამ. „ფიზიკი თორემ… – ამოქმედდა აქ აის წრეელი, მანქანაში რომ უკნითა იყო, – ფიზიკი რა, დიდი ამბავი – თუ უნიჭოა, რაღად გინდა, დათუ ნიჭიერია, მთლად უარესი, აკეთებენ დინამიტებს“. შეექცეოდნენ, ვობლებს, არჩილი იმ თავისი გრძელი დანით ყუჩად იჯდა და თევზებს შიგნავდა. „ისე, კაცმა რომ თქვას, – დიდის შეპარვით წამოიწყო უკნითა წრეელმა, – რა არის მაინც მაგისი ცხოვრება, თუ ზის და ტირის“. „მაგის ადგილზე, – ხელათ მიუხვდა ახალი წრეელი, – თავს არ ვიცოცხლებდი“, და გამომცდელად შეაცქერდნენ უშოს, იმან კი ჯერ წამით ქვეშ-ქვეშად გამოხედა რიგრიგობით ყველას, ვობლას წიწკნიდა, და, მერე მაინც დაუდევრობით, სხვა დროს ამას როგორ იტყოდა, ლუდით მოთენთილმა, თქვა: „ვურჩიე ეგეც… ერთხელ შევედი, ვითომ თანაგრძნობას ვუცხადებდი და შეწუხებულმა, ასე ვუთხარი, როგორ ძალიან მეცოდებით, რა არის აბა, თქვენი ცხოვრება, მხოლოდ ტანჯვა და წამება-მეთქი…“„მერე, რა გითხრა,“ – დაეკითხა ყოფილი უკნითა, არჩილს კი უცებ რაღაცნაირად უცხო გორგალი მოეძალა ყელში. „ჯერ შემომხედა…“ „მერე, რა გითხრა…“ „ვერა, მე თავს ვერ მოვიკლავო…“ „ვითომ რატომო…“ – გაიკვირვა ყოჩაღთმიერმა; ამაზედ უშომ: „ესაო, თავის მოკვლაო რაღა, ძალიანი დიდ ცოდვაში ჩამეთვლებაო და…“ „რა ცოდვა, კაცო, – კვლავ გაიკვირვა თირკმელებმინუსამ, უშომ კი, ეს თქო: „რაღაც ღმერთი წამს თუ ჩემი ფეხები“.
რაღაცა ღმერთი… ვინ იცის, იქნებ… ეგება, ვვითომ?.. სულ დაფურცვლული ძველი წიგნის ბრალიც იყო ეს, ამაზე ფიქრი ნისლს ჩამოჰგავდა, არჩილი უცებ წამოდგა:
– რაღა ვერა ვარ კარგად… წავალ.
– რა იყო, კაცო…
– საქმე მაქვს ერთი.
თითებზე, სუნის მოსაცილებლად, ჯერ ლუდი გადაივლო, გრძელ დანასაც ბლომად დაასხა, საპნით იბანა მერე ხელები, ტანთ დაუდევრად, უსარკოდ ჩაიცვა საჩქაროზე და, გამოვიდა გარეთ, ჩვეულებრივი, რიგითი ფეხოსანივით გაუყვა ქუჩას, ქუჩა რა – წყნარი და მშვიდი იყო, ძველთბილისური, არჩილი გამვლელთ ვეღარ ამჩნევდა, ნისლი რამ ადგა. უცნაური რამ მოვლენა არის აი ეს ნისლი, სხვადასხვაგვაროვანი, ალბათ წარსულშიც აკვირდებოდნენ, ხოლო დიდ საბას აი ასეთი საბოძვარიც აქვს დღევანდელთათვის, ჩვენთვის:
ნ ი ს ლ ი – მზის სიმხურვალე წყალთა ქვეყანათა ნოტიოთაგან ორთქლს აჰკრეფს და შეიქმნების ნ ი ს ლ ი .
უკეთუ მრავალი აღიღო მისგან იქმნების წვიმანი და თუცა მცირედი აღიღო მ ა ნ ა ნ ა დ შეიქმნების.
ხოლო ნ ი ს ლ ი ც ა ესრეთ განიყოფიან: მცირესა და თხელს ნისლსა ეწოდების ფ ო შ ფ ო შ ი .
ხმელსა და მტურის მსგავსსა ნისლსა ბ ო რ ი ა ყ ი .
ხოლო ნოტიოსა ნისლსა ბ ო რ ი და ნისლსა მონათოვარსა ბ უ ე რ ი .და ნისლსა ზრქელსა და ძლიერად მქროლელსა, რომელი შეკრბების მთათა ზედა ა რ მ უ რ ი.
– კარგი საროჩკა არ გინდა, ბიძა?- ვიღაცამ ჰკითხა.
– რაჰ!… არა.
სიტყვით თუმცა კი არ იცოდა და, მაგრამ, ხანდახან, არმური სჭირდა. სულ დაფურცვლული, ძველი წიგნის ბრალი იყო ეს? ცოტათი, დიახ: იმა ბეჩავ წიგნს სარდაფისეულ, მამაპაპურ, მოჯანჯღარებულ, გადასაგდებ სკივრში ქექვისას არჩილი და, თვალი ოდნავ რომ გადაავლო, გაამაყდა კიდეც: რა გასაგებად ვლაპარაკობთ ჩვენ, აი, ახლა, და რა ფშუტურა და ჩამორჩენილი იყო სკივრზეც კი ძველი, გაზედმეტებული ენა. ავიღოთ, თუნდაც: არა ჰქმნე თავისა შენისა კერპი, არც ყოვლადვე მსგავსნი, რაოდენი არს ცათა შინა ზე („რა უბედურობაა, და ჯერ სადა ხარ“), და რაოდენი არს ქვეყანასა ზედა ქვე,( ,, შეუსაბამობა, შეუსაბამობა! “ ) და რაოდენი არს წყალთა შინა დაქუეშე ქვეყნისა, არა თაყვანი – ჰსცე მათ ( ,, რატო უნდა ვსცე “ ) და არცა მსახურებდე მათ ( ,, რატო უნდა ვემსახურო რო … “ ) .
ანდა, მთლად უარესი, ეს მითომ ყოველი დაძინების წინ უნდა გეთქვა: მცველო და მფარველო მდაბლისა სულისა და ხორცთაო ჩემთაო, რაოდენიცა რა გაგამწარე, ანუ შეგაწუხე, დღეინდელსა ამას დღესა, სიტყვით, ანუ საქმით, ანუ გონებით, შემინდვენ და დამიფარე ღამესა ამას ყოვლისა საბრთხეთაგან და ასე შემდეგ, და ა. შ., გაიგე ახლა, თუ კაი ბიჭი ხარ, რამე, მიდი და გაიგე… მაგრამ ის წიგნი რაღაცნაირად არ გადააგდო – იყოს, თავისთვის. ხანდისხანობით კი, ჩამორჩენილი გამოთქმით აღვნიშნოთ და, ფიქრით განსართველად, გადაშლიდა ხოლმე.
შედარებით საინტერესოდ გამოიყურებოდა აბზაცებიანი ადგილი „ათი მცნება“. რამოდენიმე მთლად ვერ გაიგო, ზოგში კი თითქოს საყვედურობდნენ, მაგალითად, აქ: „არა გული გითქმოდეს ცოლისათვის მოყვასისა შენისა“, აი კი ააქ, მწარედ ჩაფიქრდა: გინდ მოეკლათ და, რა ექნა, აბა, უკნითა წრეელის მეტად ჯანსაღი, საამოდ შევსილი ყოფილი მოცეკვავე, რაღაც სულსხვანაირი ხარისხის ხორცით დატენილი ცოლი მოწონდა, მოწონდა, აჰ, როგორ მოსსწონდა, კი, ნეტა მაინც რას საყვედურობდა ის ძველი წიგნი, გულიც კი არ მიგიწევდესო და, გულს შენ უბრძანებ? – სამაგიეროდ, არჩილს, მისდღემჩი, თვალებში სხვანაირად არ შეუხედავს, არც, მითუმეტეს, როგორ გააპარებდა იმისაკენ აღელვებულ ხელს; ისე, უკნიდან თუ მიადევნებდა თვალს და, აკი იცოდა რომ, დასავითაა ძმაკაცის ცოლი, თვალს თუ არ ჩავთვლით.
ხოლო სამი რამ დარიგება, საკმაოდ სხარტი, ძლიერ გასაგებად ჟღერდა. ესენი იყო:
არა კაც-ჰკლა.
არა იპარო.
არა იმრუშო.
„არ იმრუშო რა, – გაბრაზებული იყო არჩილი, – შენი ნებაა? ორგანიზმი თავისას მოიტხოვს“.
რა იყო მაინც ამაში ცუდი, ესეც ძმაკაცის ცოლი ხომ არ იყო: თუ შენ გინდა და, მითუმეტეს, თუ უცხო ქალსაც უნდა, ნეტაი ვისთვის რა შავდება, ფიზიკური ძალადობისა და გაუპატიურებების სულაც არ იყო არჩილი მომხრე. ორ ადამიანს, არა? თუ ერთმანეთი უხარიანთ, არა? ნეტა რა არის ამაში ცუდი. არა? აი, თუნდაც იქ, ზღვისპირობისას:
აჰ, ერთი ქალი მოეწონა მაგრამ, რას მოეწონა, კინაღამ ჭკვიდან გადადგა კაცი. ვერ პოულობდა ვრცელ პლაჟზეც ადგილს, და, როგორც იქნა, უკნითა წრეელის დახმარებით (იმან კარტობანა იცოდა მიმჯდომლურ-გამცნობლური და კარგი) რომ გაიცნო, ხელის სილამაზეთა წყალობით ჯერ ქალაქის რესტორნები მიმოატარა, მრავლად იგემეს კარგი პროდუქტი, ქალს ერთადერთი, ისიც ქალური, უჩანდა ნაკლი – რაღაც ძალიან ზედმეტად ეცხო სახესა და თვალწარბზე სილამაზისა დახმარებანი. ალაგ – გრაფიკით შესრულებული, ზოგან -ფერმწერლური და, ოჰ, ტუჩებზე ხომ, პომადა ედო? – მძლავრფენოვანი, მაგრამ სხეული, რა სხეული, ტანი – ტატანი, და ის დროც დადგა მანქანაში რომ კოხტად ჩაუჯდა და ბუნებისკენ, მუხნარისკენ დაადგნენ აღმართს, კარგი ადგილი შეირჩიეს. საღამოსაკენ, მსუყედ გრილოდა მშვენიერ ტყეში, არჩილმა ჯერ სურსათ-სანოვაგე გადაიტანა მანქანიდან, მერე – უკანა დასაჯდომი და ზედ დასვა ქალი, თვითონ კი იქვე მოკალათდა, ნოტიო მშრალზე, შესვა ოთხიოდ სადღეგრძელო, სერიოზული, მაგრამ ძალიანი უმიზეზოდ კისკისებდა ქალი მინამ დღე იყო, ხოლო როდესაც შემობნელდა გატრუნულ ტყეში, ანცობას უკლო და, სამაგიეროდ, ახლა არჩილი გათამამდა და გაწვა კიდეც წინაშე იმისთა ლამაზთა ფეხთა, და, შამპანურით შეჟუჟუნებულს, ის ძველებურად რომანტიკული წამოწყება-ილეთი გაახსენდა, მეტრფენი სატრფოს ფეხსაცმლით რომ შამპანურს სვამდნენ, და გამოსთხოვა კიდეც ნებართვა, მაგრამ ქალისა ზედმეტად ღია-ღია „ბოსონეჟკებში“ რვაპირი ქარი გადიგამოდიოდა, იმაში სითხეს რა გააჩერებდა, და არჩილმა კი ჰიგიენური უფრო, გამოიგონა ხერხი – ქალს ხელისგული ჩააღრმავებინა და იმის ამოტრიალებულ პეშვში ასხამდა შამპანურს, იქიდან კი – სვამდა, ქალს მოეწონა ეს ოსტატობა, ლოყაზედაც შეუმშრალა ხელი და, წაქეზებად ამაზემეტი რა გინდოდა? – ეძგერა ნაზად, ქალმა ერთი-ორი ხომ აკოცნინა და, სწრაფ ამბორ-სერიებზეც კი მიუშვა, მაგრამ არჩილმა ყველაფერი რომ მოინდომა, ჩურჩულ-დიალოგი ძუ-ხვადური გაიმართა ასეთი: „არა, აქ როგორ შეიძლება…“ „რატო… როგორ არ შეიძლება“. „არა, არ შეიძლება, არ გამიწყვიტო“, „აი ნახავ ძვირფასო, თუ არ შეიძლება“. „კარგი რა, კაბა სულ დამესვრება, ეგრე მაგრა ნუ,“ „ახლებს გიყიდი… ბევრს,“ „არა, აქ ტყეში არ შეიძლება,“ „რატომ სულიკო“, „ქუჩის ქალი კი არა ვარ“, „რა უნდა ქუჩას ამ შუა ტყეში“, „არა-მეთქი – და გამკაცრდა ქალი, გადამწყვეტლურად შემოეცალა, წამოდგა ფეხზე, და ნაწყენსა და გაბუტულ არჩილს ქოჩორზე ხელი დიდსულოვნად გადაუსვა მერე, თქვა: „რა იყო, ოქრო, რა გეწყინა, ნუთუ სახლამდე ვეღარ მოითმენ?“ „როგორ თუ ვერა!“ – მსწრაფლ ზეწამოიჭრა არჩილი და, სანამ დასაჯდომს კუთვნილ ადგილას ჩასვამდა, ქალმა შეჰკითხა: „მართლა მიყიდი, უკეთეს კაბებს?“ „აბა რა, – ხალისიანად მიუგო არჩილმა, მაგრამ თანდათან მაინც ჩაწყდა გული, სტიმულირებულმა ქალმა კი შამპანური ბოთლით მიიყუდა, საკმაოდ იგემა და, ძლიერ გაცელქდა, იქ კი საკმაოდ მოეკიდა, დაღმართ-დაღმართ რომ დაეშვნენ, ნელა:
– მე მიყვარს სრბოლა, მე სრბოლა ისე ძალიან მიიყვარს, – იმეორებდა აგიჟმაჟებული ქალი, – მოდით რა, ალეკო, თავდაღმართში თავდავიწყებით დავეშვათ, რაა?
– აქ არ შეიძლება, – ჭკვა შერჩენოდა არჩილს, სახელცვლილებამ, „თქვენ“-ობითობამაც, გულში გაჰკენწლა, – ვერ ხედავ, ბარტყკო, როგორი ღრმულიკოებია?
– მითუმეტეს რომ, ალეკო, ალლეკო, უფრო ახტუნავებული არ იქნება ქროლვა?
– არა, სულიკოვ, არ შეიძლება.
– რატომ?
– კარდანი ვალი ჩაიშლება.
– აა. რა ჩაიშლება?
გაუმეორა; მერე და მერე კი იყო მანქანის კარის ფრთხილი მიხურვა, რატომღაც ფეხისწვერებზე შესვლა ამტან კოტეჯში, სინათლის არანთება – აჰ, რომანტიული მთვარის რომანტიკულადვე ბუნებრივი ვითომ, შუქი? და სიჩქარისა გამოისობით დიდად გაურჩებულ ყოველნაირ სამოსთა უარყოფა, აღსრულებული შემოხუტება, მერე თავის ორმხრივი წარმოჩინება, კარგად შეეწყვნენ ერთმანეთს დიახაც, რომ, ვითომ, მაგრამ სულ მერე და მერე, ბოლოს და ბოლოს, იყო გულაღმა უაზროდ წოლა და გამჩმახებელი მთვარე და არჩილისა პირში, პომადისაგან. დაობებული შოკოლადის გემო, ისეთი მძაღე, რომ გაიფიქრა: „არა იმრუშო“, ხოლო მომაბეზრებელი სიჩუმე ქალმა პირველმა დაარღვია:
-კარდანი ვალი რა იყო?
– არის რა… – სანთებელა გააჩხაკუნა არჩილმა და მკერდზე დაიდო საფერფლე, – მანქანის ნაწილია,
– მანქანის?
– ჰო. ხვალე გაჩვენებ თუ გინდა.
– ერთი მაგისი… – ისე მოულოდნელად შეიგინა ქალმა, კარგა რეჩხი ჰყო არჩილის გულმა: „ვაიმე?“, თქმით კი ასე თქვა:
– აბა, რა სისულელეებს იძახი, ჟანა? რა ბავშვობაა?
ბავშვობა, ჰეე – სისულელეებად იწოდებოდა. ნეტა როგორი იქნებოდა სკოლის ასაკში ის პიანისტი როდიონოვი? ნუთუ ეს მართლა ცოდვა რამ იყო – „არა იმრუშო?“ რა დიდი იმდენი იმა აღსრულებულ საქმეში ეყარა რომ, დავუშვათ და რომ, ეგებ თუ არის, მართლა არსებობს, შემოგინახოს დანაშაული და მერე შეგრისხოს და დაგსაჯოს მემრე? როცა მოკვდები… აღსრულებამდე იყო მხოლოდ ესე ცოდვა მაჩქროლებელი, შესრულებისას გახლდათ მხოლოდ ასეთ ქალებთან შინაურულდაველურად კარგი, რადგანაც მერე… – გამოფიტულზე, ა, ასე წოლა და არაფერი, თუმც, რაღა არაფერი, გულგრილობა და ჩუმი ზიზღიც კი, ზედმეტად თუ აქვს პირისახეზე საკმაზი, გულგრილობა და კარგა საკმაო შეცბუნებაც კი, თუ იგინება, გულგრილობა და მოყრიჭება და მიმალვ-მომალვაც, თუკი მეწყვილე ზედმეტურად პროგრესულობითია, ნუთუ ამისთვის უნდა დაესაჯა იმ ვიღაცა ღმერთს? თუ არსებობდა… თუ, დავუშვათ და, გინდაც რომ სწორი ყოფილიყო ჩამორჩენილთა სათუო რწმენა, რომ მართლა არის, არჩილს ხომ ჰქონდა მაინც ერთი რამ პატიება-გამოსავალი,ხომ არასოდეს დაურღვევია იმ დაფურცლული წიგნის ერთი: „არა კაც-ჰკლა,“ – ხომ? აი ეს სიტყვები შვებასა ჰგვრიდნენ, არჩილი ვისი მომკვლელი იყო, საათივით ჰქონდა აწყობილი საქმე, სიამოვნებდა, მაგრამ ჯიბეში რომ ჩაიყო უცაბედი ხელი, და მერე ცხვირსახოციც ტყუილ-უბრალოდ რომ მიიტანა პირთან, მაინც ეტაკა თევზის სუნი და, დანაც დაყნოსა, ვობლას სიმყრალე აიმასაც სდიოდა, ლითონს, და არჩილს თავისი შორეული ხელი გაახსენდა, აჩიკოს ის გადიდმნიშვნელოვნებლური ხელი, „ნ“-ს სანუკვარი კარის სახელურს რომ ჩასჭიდა ერთხელ, იმის ეზოში ნაშუაღამევს ქურდის ლანდივით რომ შეიპარა და, გულრამდენადაც – მოფრიალემ, იმდენად – სუნთქვაგაკმენდილმა, ნანატრ სახელურს გადასარჩენად თითქოს, ისე ღონივრად და მაინც რიდით ჩასჭიდა აძიგძიგებული, რაის უთევზო, რისი სუფთა – წმინდა თითები, მაშინ ხომ განცდა რამდენჯერ იყო უფრო მძლარი, უფრო დიადი, ვიდრე ჟანასთან, და თუ ზიზღამდე მისული საქმე ცოდვას უდრიდა, აის რატომღა არ იყო მაშინ უფრორე მეტად დასასჯელი – ის სიყვარული დედუფლისადმი „ნ“? ალბათ, სიყვარულს, გასამართლები, რაღაცა სჭირდა… რაღაცა იყო მასში ისეთი, გულს ჩამრჩენლური, რადგანაც ახლა, ნააბანოვარზეც, რომ მოენატრა და თავისი კარისსახელურისკენ ადიოდა ისე და, ნელა, ვითომც იმ ძველ სისანუკვრეს უახლოვდებოდა და, ცვლილებას ყურის კუნჭულით გრძნობდა, მერე ერთბაშად გამოერკვა და – იმ მეზობლიდან რადიოს ხმა აღარ ისმოდა… კარიც კი ოდნავ მოღიავებულად დარჩენოდა და ბოლო ორი საფეხურიც შეცბუნებულმა რომ აიარა, მაძებარი თვალი, და, აიმ ღრიჭოში შეიხედა და, მაგიდასთან მიმჯდარი, მაგიდაზე ნიკაპდაყრდნობილი მეზობლის დანახვაზე, გაშრა…
მართა ფიქრობდა!
წატი შენი მაიმუნი დედა ვატირე