| Z Bernardem Newmanem mieliśmy okazję spotkać się przy wrażeniach z lektury jego pierwszej książki cyklu polsko-rowerowego. I jako że zrobiła ona na mnie naprawdę dobre wrażenie, z radością sięgnąłem po część drugą, gdy tylko znalazłem ją w księgarni. I – przyznaję – spotkało mnie pewne rozczarowanie. | We had the opportunity to meet Bernard Newman when we were reading impressions of his first book in the "Poland with Bicycle" series. And as it made a really good impression on me, I was happy to pick up part two as soon as I found it in the bookshop. And - I admit - I was a little disappointed. |
| Newman wraca do Polski po zakończeniu II wojny światowej i zastaje kraj w zupełnie innym stanie, niż podczas swojego pierwszego pobytu. Dominuje obraz zniszczeń wojennych i prób postawienia kraju na nogi po blisko sześciu latach nieszczęść. I opisem paru scen z życia Warszawy zaczyna się ta książka. Gdyby autor poszedł dalej tym tropem, byłoby co najmniej bardzo dobrze. | Newman returns to Poland at the end of the Second World War and finds the country in a very different state to his first visit. The dominant image is that of the destruction of the war and the attempts to put the country back on its feet after almost six years of misery. And the book begins by describing a few scenes from the life of Warsaw. If the author had continued along this path, it would have been very good. |
| Niestety, zaraz potem uznał, że sensownie byłoby objaśnić angielskiemu czytelnikowi, co to takiego jest ta Polska i skąd się znalazła w takiej sytuacji, zaczynając od Mieszka. Dalej opisy geograficzne kraju, ogólne cechy narodu i tym podobne rzeczy jeszcze dałoby się znieść. A potem przeszedł do opisów Polski Piłsudskiego, realiów politycznych dwudziestolecia międzywojennego, z przytaczaniem całkiem licznych statystyk gospodarczych, by przejść w końcu do czasów wojennych, relacji (oczywistych) z Niemcami i (trochę mniej oczywistych) Sowietami. Generalnie ponad 200 stron, które dla polskiego czytelnika wnoszą bardzo niewiele – kilka anegdotek i ewentualnie możliwość przekonania się, jak polską historię widział Anglik. Ale żeby jakąś nową wiedzę – niekoniecznie. | Unfortunately, immediately afterwards he thought it would be useful to explain to the English reader what this Poland was and how it got into such a situation, starting with prince Mieszko. He then went on to describe the geography of the country, the general characteristics of the nation and such like, which would still be tolerable. Then he moved on to descriptions of Piłsudski's Poland, the political realities of the inter-war period, quoting quite a lot of economic statistics, and finally to wartime, relations (obviously) with the Germans and (less obviously) with the Soviets. All in all, more than 200 pages, which will bring very little to the Polish reader - a few anecdotes and perhaps an opportunity to see how Polish history was seen by an Englishman. But in terms of new knowledge - not necessarily. |
| Odrobinę ciekawiej robi się, gdy dociera do Rządu Tymczasowego, daje charakterystyki poszczególnych jego członków – zupełnie różne od tych, jakie sami przywykliśmy im dawać kilka dekad później. Bierut – bardzo inteligentny, Gomułka – odważny, żarliwy komunista, ale zarazem polski patriota, Minc – intelektualista. Próbuje też opisywać relacje pomiędzy poszczególnymi partiami. | Things get a little more interesting when he gets to the Provisional Government and gives characterisations of its individual members - quite different from those we ourselves are used to giving them a few decades later. Bierut - very intelligent, Gomułka - a courageous, ardent communist, but also a Polish patriot, Minc - an intellectual. He also tries to describe the relations between the different parties. |
| I mniej więcej gdzieś koło 270 strony zaczyna się opisywanie relacji polsko-radzieckich już po wojnie. Widać, że nie jest to opisywanie stronnicze, mające na celu podlizanie się ówczesnym polskim władzom. Opisuje zachowania radzieckich żołnierzy, rabunki, przemoc wobec Polaków, zwracając uwagę na dużą częstotliwość takich zdarzeń w relacjach mieszkańców Polski. Zwraca uwagę na kwestie cenzury i więźniów politycznych, braku pełnej suwerenności czy problemy gospodarcze odbudowującego się kraju. To już jest dobry wstęp do dalszej, jeszcze ciekawszej części. | And somewhere around page 270 he begins to describe Polish-Soviet relations after the war. It is clear that this description is not biased to please the Polish authorities of the time. He describes the behaviour of Soviet soldiers, robberies, violence against Poles, noting the high frequency of such incidents in the reports of the Polish population. He draws attention to the problems of censorship and political prisoners, the lack of full sovereignty or the economic problems of the country under reconstruction. This is a good introduction to the more interesting part. |
| Od rozdziału X zaczyna (w końcu!) opowiadać o swoich wędrówkach po Polsce. Zabiera nas w różne miejsca – jest Kraków, są Katowice, są Ziemie Odzyskane, jest i Warszawa. Pisze o perspektywach odbudowy kraju, o drodze politycznej, jaką może odebrać. Znacznie ważniejsze są jednak przytaczane fragmenty rozmów. Ciekawe są te, przeprowadzone ze zwykłymi ludźmi, jakich się spotyka na co dzień na ulicach, ale najciekawsza – i najważniejsza – jest ta z rosyjskim generałem, ukazująca rosyjską mentalność wojskową (i nie tylko). Kilka cytatów na zachętę: | From Chapter X he starts (finally!) to tell us about his travels in Poland. He takes us to various places - there is Kraków, Katowice, the Recovered Territories and Warsaw. He writes about the prospects for rebuilding the country, about the political path it might take. Far more important, however, are the excerpts from interviews he quotes. The ones with ordinary people you meet on the street every day are interesting, but the most interesting - and important - is the one with a Russian general, which reveals the Russian military mentality (and more). A few quotes to interest the reader: |
| - „Nie chodzi tylko o to, że oni (tj. Polacy) nas nienawidzą. To nie miałoby żadnego znaczenia, ale oni nami gardzą, więc my za to ich nienawidzimy”. „Kiedy czegoś chcemy, bierzemy to sobie”.
„-Plebiscyty zostały sfałszowane. „Jeśli wierzy pan w swoją sprawę, nie zwraca pan uwagi na prawa innych ludzi”. | "It's not just that they (the Poles) hate us. That wouldn't matter, but they despise us, so we hate them for that". "When we want something, we take it".
"-The referendums were rigged. "When you believe in your cause, you don't care about other people's rights." |
| Na zakończenie autor snuje swoje wizje dalszego rozwoju politycznego Europy Środkowej, postulując stworzenie Federacji, która miałaby możliwość stłumienia w zarodku ewentualnego odrodzenia niemieckiego militaryzmu. W sojuszu z Rosją… albowiem autorowi wydaje się, że politykę rosyjską determinują względy bezpieczeństwa, a zatem kontrolując demilitaryzację Niemiec nie będą już potrzebować buforowej strefy wpływów. I choć dopuszcza możliwość, że demokracji w Polsce nie będzie i ta wpadnie w ręce Rosji, to jednak ma nadzieję na uczciwe wybory i na to, że światowe mocarstwa – Wielka Brytania, USA i Związek Radziecki dotrzymają obietnic składanych Polsce. Jak pokazał czas – nadzieje te pozostały płonnymi. | The author concludes with his vision for the future political development of Central Europe, advocating the creation of a federation capable of nipping in the bud any resurgence of German militarism. In alliance with Russia ... for it seems to the author that Russian policy is determined by security considerations, and therefore, by controlling the demilitarisation of Germany, they will no longer need a buffer zone of influence. And although he admits the possibility that there will be no democracy in Poland and that it will fall into the hands of Russia, he hopes for fair elections and that the world powers - Britain, the US and the Soviet Union - will keep their promises to Poland. As time has shown, these hopes have remained vague. |
| Podsumowując, mam mocno mieszane wrażenia na temat tej książki. Ma ona fragmenty, które dorównują poziomem poprzedniej części. Jednak są one nieliczne i często nikną w natłoku treści, które polskiemu czytelnikowi nie są specjalnie potrzebne. Oczywiście, należy pamiętać, że głównym odbiorcą miał być jednak Anglik, który takich wyjaśnień potrzebował. Mimo to ja sam osobiście ucieszyłbym się, gdyby książka została odchudzona co najmniej o połowę z 505 stron, tym bardziej, że te najmniej ciekawe fragmenty znajdują się niestety na początku książki. A to sprawia, że nie jest łatwo nie zniechęcić się i dotrzeć do tych ciekawszych. Lektura była męcząca, przerywana, odkładałem książkę na długie tygodnie, a nawet miesiące, i nie mógłbym z czystym sumieniem napisać, że sprawiła mi przyjemność. Była to raczej trudna walka. Nota końcowa – dla polskiego czytelnika, na zachętę, 6,5 na 10. Dla angielskiego, zapewne, coś w okolicach 8, ale to już nie moja działka oceny. | In conclusion, I have very mixed feelings about this book. It has passages which are on the same level as the previous part. However, they are few and far between and often disappear in a mass of content that the Polish reader does not particularly need. Of course, it should be remembered that the main target audience should be English speakers who need such explanations. Nevertheless, I personally would have liked the book to be at least half as long (505 pages), especially as the least interesting parts are unfortunately at the beginning of the book. This makes it difficult not to get discouraged and move on to the more interesting parts. The reading was exhausting, intermittent, I put the book down for weeks, even months, and I cannot in good conscience write that I enjoyed it. Rather, it was a difficult struggle. Conclusion - for the Polish reader, as an encouragement, 6.5 out of 10. For the English reader, probably around 8, but that's not my area of expertise anyway. |
