Modernistyczna Gdynia [PL]

DSC_0777.jpg

Gdynia to podobno najszczęśliwsze miasto w Polsce. A także kolebka polskiego modernizmu i ambitny projekt urbanistyczny, którego powstawanie zatrzymała wojna.

Dzisiejsza Gdynia to duże, liczące sobie ponad 200 tys. mieszkańców miasto. Razem ze stolicą województwa – Gdańskiem (prawie 500 tys. Mieszkańców), i jakby wciśniętym pomiędzy nie, niewielkim turystycznym Sopotem tworzą Trójmiasto, spięte liniami Szybkiej Kolei Miejskiej, biegnącej od gdańskiego śródmieścia aż po Lębork.

DSC_0767.jpg

Jednak na początku XX wieku, Gdynia była jedynie wsią, pozostającą w cieniu bogatego Sopotu i prężnie rozwijającego się już od XIV wieku Gdańska. Mimo to nie była wsią zapomnianą, ponieważ od lat 20, odwiedzało ją wielu letników.
Początki historii miasta Gdyni związane są ściśle z Marynarką Wojenną i budową portu. W 1924 roku, polska flota wojenna przeniosła się z Pucka do Gdyni. W 1927 roku u stóp Kępy Oksywskiej wybudowano koszary. Mieściło się tam również dowództwo, magazyny i warsztaty MW. Równocześnie powstawały plany budowy portu morskiego, ze względu na niestabilną sytuację w Wolnym Mieście Gdańsku i wrogiego nastawienia jego władz do Polski. W kwietniu 1923 roku nastąpiło otwarcie portu tymczasowego. Pierwszym statkiem, który zawitał do Gdyni był SS Kentucky. W 1927 roku zakupiono z Francji pięć statków żeglugowych, które jako pierwsze zawitały do portu w Gdyni. W 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie.

DSC_0253.1.NEF.jpg

- ORP "Błyskawica" -

Gdynia rozwijała się w zawrotnym tempie. W 1921 roku liczyła niewiele ponad tysiąc mieszkańców. W momencie otrzymania praw miejskich było to już 12 tys. osób. W 1928 roku pisano tak:

Dokonanie spisu listy wyborców powoduje dużo trudności, gdyż nie można brać za podstawę rozporządzenia spisu listy wyborców corocznie w miesiącu lipcu uzupełnionej (a więc z lipca 1928 r.) ponieważ wobec wzrostu mieszkańców (przeszło 1000 na miesiąc) na terenie tutejszym jest nieaktualną i w ogóle nie może być dobrze zestawiona.

Miasto powstało dzięki budowie portu i od portu się rozwijało. Ludzie z całej Polski napływali do Gdyni, w poszukiwaniu zatrudnienia. W 1934 roku Gdynia stała się największym na Bałtyku portem pod względem wielkości przeładunków, i zarazem najnowocześniejszym portem w Europie. W 1936 roku Gdynia liczyła 83 tys. mieszkańców, w 1939 roku – 127 tys. W związku z tak szybkim wzrostem liczby mieszkańców pojawiły się plany ukierunkowania rozwoju miasta.

wlk gdynia.jpg

źródło

Plan rozbudowy zakładał rozszerzanie się dzielnicy przemysłowej w kierunku Chylonii. Osiedla dla robotników portowych miały rozpościerać się w obrębie gmin Obłuże, Pogórze i Oksywie. Osiedla dla rzemieślników i ogrodników, natomiast, na Witominie. Tym sposobem robotnicy portowi mieli zamieszkać blisko portu, zaś rzemieślnicy zatrudnieni w mieście blisko centrum. Na Kamiennej Górze i w Redłowie powstać miała dzielnica willowo-mieszkaniowa, a w Kolibkach i Orłowie – kąpieliska.

None.jpg
mapa - czerwona linia wyznacza granice przedwojennych dzielnic

Pierwsze plany rozbudowy powstały już w 1926 roku, jednak nie uwzględniły rozbudowy portu i musiały zostać zrewidowane. Nowy plan zatwierdzono w 1930 roku. Zdecydowano się budować miasto w stylu modernistycznym. Zakładał on ograniczoną ilość dekoracji, opływowe bryły budynków, obłe tarasy, jasny kolor elewacji i liczne przeszklenia. Charakter stylu modernistycznego nawiązywał do portowej genezy miasta – bryły budowli i elementy ich wykończenia przypominały statki, płynące jak Gdynia ku rozwojowi i nowoczesności.

DSC_0402.1.NEF.jpg

- widok na skrzyżowanie ul. Świętojańskiej ze Skwerem Kościuszki i ul. 10 maja -

DSC_0774-1.jpg

-dom mieszkalny FE BGK, 1936-1938, wg. projektu St. Ziółkowskiego-

DSC_0783.jpg

- Izba Bawełny na ul. Derdowskiego -

W stylu modernizmu budowano w Gdyni wille i pensjonaty, ale również gmachy użyteczności publicznej, a nawet magazyny i inne elementy portowej zabudowy. Śródmieście w Gdyni widziane po raz pierwszy oszałamia swoją odmiennością. Jest estetyczne i wyjątkowo spójne, czym różni się od innych Polskich miast. Po tylu latach forma budynków nie traci na aktualności, wpisując się w rzeczywistość XXI wieku. Doceniono to, wpisując w 2007 roku Gdyńskie śródmieście do rejestru zabytków.

pomhist.png
-obszar wpisany do rejestru zabytków-

DSC_0858.jpg

-kamienica Orłowskich z 1936 roku-

Jak większość projektów międzywojnia, rozwój Gdyni został przerwany przez wkroczenie niemieckich wojsk. Okupanci zmienili nazwę miasta na Gotenhafen i przy pomocy oddziałów SS przymusowo wysiedlili ponad 12 tys. osób. Kolejne 38 tys. opuściło miasto nie czekając na nakaz policyjny. W 1940 roku wysiedlono kolejne 22 tys. osób. Chluba polskiej architektury stała się portem Kriegsmarine.

DSC_0424.NEF.jpg

-Pomnik Wysiedlonych Gdynian-


@postcardsfromlbn

źródła:

Sort:  

Za takie artykuły dawałbym 10 plusów jakbym mógł ;) Akurat przedwczoraj wróciłem z mroźnej, zimowej Gdyni i sam mam spory pakiet zdjęć z tego miasta, które jest jednym z moich ulubionych. Super architektura i świetny klimat. Pewnie też coś niedługo naskrobię.

Dzięki! Miło mi to czytać. Byłem w Gdyni dwa razy i teraz, zimą podobało mi się nawet bardziej. Początkowo chciałem wrzucić więcej zdjęć, ale okazało się po przejrzeniu, że mają niewiele wspólnego z przedwojennym modernizmem. Kiedyś je gdzieś upchnę :)

Mi też się zimą podobało chociaż na pogodę trafiłem masakryczną, śniegem w twarz non stop i częściej patrzyłem w chodnik niż po fasadach ;)

Mam ogromny sentyment do Gdyni. Dzięki za art :)