ရခိုင္
ေဝသာလီိ
ေဝသာလီေခတ္ ဘယ္အခ်ိန္ကစတယ္ဆိုတာနဲ႔ပက္သက္ၿပီးသမိုင္းဆရာေတြမွာအျမင္ေတြကဲြသလို ေဝသာလီေခတ္နဲ႔ပက္သက္ၿပီးအခ်ိဳ႕ေသာအေၾကာင္းအရာေတြဟာလည္းသမိုင္းဆရာတို႔ထံမွာ ကြဲျပားျခားနားတဲ့အျမင္ေတြကိုျဖစ္ေပၚေစခဲ့တယ္။ေဝသာလီေခတ္ကိုအၾကမ္းမ်ဥ္းေျပာရရင္ ေအဒီ၄ရာစုကေန ၁၁ရာစုအထိလို႔ဆိုႏိုင္မယ္။အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းကၿမိဳ႕ေတာ္ဟာဓညဝတီျဖစ္ၿပီးေအဒီ၆ရာစုကေနစတင္ကာ ေဝသာလီျဖစ္လာတယ္လို႔ေက်ာက္စာမွတ္တမ္းအရ ခိုင္မာစြာေျပာႏိုင္မယ္။ၿမိဳ႕ေတာ္ႏွစ္ခုစလုံးဟာ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းကုလားတန္ျမစ္နဲ႔ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ၾကားလြင္ျပင္မွာ တည္႐ွိတယ္။ေဝသာလီဟာဓညဝတီအေ႐ွ ့ေတာင္ဘက္ ၈မိုင္အကြာမွာတည္႐ွိတယ္။ဒီအမည္ဟာအိႏိၵယမွာလည္း႐ွိတယ္။ရခိုင္စစ္လ်ွင္ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားသာျဖစ္တယ္လို႔ ယေန႔ေျပာဆိုေနၾကတာကိုျမင္ရတယ္။ေဒါက္တာသန္းထြန္းကအျခားဘာသာကိုးကြယ္မႈ ့႐ွိခဲ့တယ္လို႔ ႐ွင္းလင္းထားတယ္။
ရခိုင္ျပည္လူနည္းစုေတြျဖစ္တဲ့ ၿမိဳ ၊ခမီ၊ခ်င္း၊သက္စတဲ့လူမ်ိဳးေတြဟာ တိဗက္-ျမန္မာအႏြယ္ဝင္ေတြျဖစ္တယ္။အေနာက္ဘက္အာသံ(Assam) ၊မဏိပူရဘက္ကဝင္လာတဲ့တိဗက္-ျမန္မာအႏြယ္ဝင္ေတြလို႔ဆိုတယ္။သူတို႔ရခိုင္ျပည္ေရာက္တာဟာ ရခိုင္ေတြထက္ေစာတယ္။(Pamela Gutman 1976 page 5)
ေအဒီ၁၀ရာစုကေနစတင္ၿပီး ေဝသာလီႏိုင္ငံဟာ အင္အားခ်ိနဲ႔လာၿပီးပ်က္သုဥ္းသြားရာမွာ ၎လူမ်ိဳးတို႔၏ပုန္ကန္ျခားနားမႈ ့မ်ားလည္းပါဝင္သည္..Pamela Gutman....
ရခိုင္နဲ႔ဗမာဆက္စပ္မႈ ့အတြက္သမိုင္းပညာ႐ွင္ေတြထံမွာအျမင္ေတြကြဲၾကျပန္တယ္။ရခိုင္သမိုင္းပညာ႐ွင္ေတြၾကားထဲမွာလည္းကြဲၾကတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံမွာအားလုံးေလးစားခံရတဲ့ပညာ႐ွင္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ေဒါက္တာသန္းထြန္းက
ရခိုင္ဟာ ရခိုင္ပဲလား။ျမန္မာခြဲလားဆိုတာအေထာက္ထားမ႐ွိဘဲေျပာလို႔မရပါ။ယခုေတြ႕ထားတဲ့သကၠဋေက်ာက္စာ၊ျဗဟီၼေက်ာက္စာေတြနဲ႔မလုံေလာက္ပါ။က်ေနာ္ကရခိုင္စာေပစစ္စစ္ကိုမေတြ႕ခဲ့ပါ။ရခိုင္စာေပသည္ ပုဂံေခတ္ျမန္မာစာေပမွတစ္ဆင့္ဆင္းသက္ျခင္းျဖစ္တယ္။
ေဒါက္တာသန္းထြန္း..က်ေနာ္လည္းအေျဖမသိပါ...႐ုပ္႐ွင္ေတးကဗ်ာမဂၢဇင္း စာမ်က္ႏွာ၄၅.....
ေဖာ္ျပပါေဒါက္တာသန္းထြန္း၏အျငင္းအခုံေ႐ွာင္ၿပီးပရိယာယ္အျပည့္နဲ႔ေျဖထားတဲ့စာသားေတြဟာစဥ္းစားစရာျဖစ္ေစတယ္။
တစ္ခါ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက
*** ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ မတိုင္ခင္ကျဖစ္ေသာေဝသာလီတစ္ေခတ္လုံးသည္ စာေပေရးသားရာတြင္၊သကၠဋဘာသာစကား၊နဂရီအကၡရာျဖင့္ေရးသားခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ဤကာလအတြင္းကြၽႏု္ပ္တို႔ယေန႔ေျပာဆိုေနေသာ ရခိုင္ဘာသာစကားျဖင့္ေရးသားထားသည့္ေက်ာက္စာ၊ေခါင္းေလာင္းစာစသည့္တိ့ုကိုတစ္စုံတစ္ရာမ်ွမေတြ႔ရပါ။ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မွာသာေတြ႔ရသည္။***
ေဒါက္တာေအးခ်မ္း...ရခိုင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း ၁၉၇၄.၇၅.အမွတ္စဥ္၁၄
ရခိုင္စာေပကိုေလးၿမိဳ႕ေခတ္မွာသာေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုျခင္းဟာ ရခိုင္ဟာ၁၀ရာစုကေနစတင္ၿပီးဝင္ေရာက္တယ္ဆိုတဲ့အယူအဆအတြက္ေထာက္ခံခ်က္ျဖစ္ေနတယ္။ေဝသာလီေခတ္ကလူေတြဟာ အိႏိၵယသားေတြလား?
ကြၽႏု္ပ္တို႔အေနျဖင့္ ေျဖ႐ွင္းရမည့္အဓိကအေရးအႀကီးဆုံးျပႆ နာတစ္ရပ္မွာ ေဝသာလီေခတ္ကုန္သည္အထိ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ေနထိုင္သြားၾကေသာ ျပည္သူမ်ိဳးႏြယ္မ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဟုတ္သည္ မဟုတ္သည္ ဆိုသည့္ျပႆ နာပင္ျဖစ္သည္။ဤျပႆ နာကို ကိုင္တြယ္ေျဖ႐ွင္းရန္မွာလြယ္ကူမည္မဟုတ္ေခ်။
ေဒါက္တာေအးခ်မ္း....စာမ်က္ႏွာ၅၁...
ေဖာ္ျပပါခဲ့တဲ့အတိုင္းရခိုင္သမိုင္းပညာ႐ွင္ေဒါက္တာေအးခ်မ္းကဆိုထားတယ္။သူဘာေၾကာင့္ခုလိုဆင္ေဝွ ့ရန္ေ႐ွာင္ဆိုရသလဲဆိုတဲ့အခ်က္ကိုစဥ္းစားၾကည့္ရင္ အမွန္ကိုေျပာခဲ့ရင္ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔သူ႔လူမ်ိဳးက သူ႔ကိုရန္ေစာင္မယ္။ကဲ့ရဲ ့ျပစ္တင္ေဝဖန္ရႈံ ့ခ်မယ္။ရခိုင္မွာ ေ႐ွးေဟာင္းသမိုင္း၊ေခတ္လယ္သမိုင္းစတာေတြမွာ တျခားဘယ္သူနဲ႔မွမဆိုင္ဘူးလို႔ေျပာဆိုေရးသားမွသာလ်ွင္ အမ်ိဳးသားေရးတာဝန္ေက်မယ္လို႔ခံယူအစြန္းေရာက္ေနတဲ့ရခိုင္ေတြလည္းမနည္းမေႏွာမဟုတ္ပါလား။
အဲ့ေတာ့ေဝသာလီေခတ္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ပက္သက္ၿပီး၊ျပည္သူျပည္သားေတြနဲ႔ပက္သက္ၿပီးအေျဖက႐ွင္းေနတယ္။ေက်ာက္စာ၊ေပစာ၊ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပစၥည္းေတြအရေဝသာလီေခတ္ဟာကုလားေခတ္ျဖစ္ၿပီးကုလားလူမ်ိဳးေတြေနထိုင္ခဲ့တယ္။အေနာက္တိုင္းသမိုင္းပညာ႐ွင္ေတြအျပင္ ျမန္မာ့သမိုင္းပညာေက်ာ္ေတြျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ဗိုလ္မႉးဘ႐ွင္၊ေဒါက္တာေက်ာ္သက္တို႔က ရခိုင္ဟာ ျမန္မာျပည္မဘက္က ၁၀ရာစုေနာက္ပိုင္းဝင္ေရာက္လာသူျမန္မာအုပ္စုတစ္စုျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။
ေဒါက္တာေက်ာ္သက္က
°°° တိဗက္-ျမန္မာ အုပ္စုတြင္ အေနာက္ဘက္တိဗက္-ျမန္မာႏွင့္ အေ႐ွ ့ဘက္တိဗက္-ျမန္မာဟူ၍႐ွိၿပီး အေ႐ွ ့အုပ္စုတြင္ရခိုင္၊ထားဝယ္၊ေတာင္႐ိုး၊အင္းသားမ်ားပါဝင္သည္။ျမန္မာတို႔သည္ပုဂံကိုေအဒီ၈၅၀ခန္႔ကတည္းကတည္ခဲ့ၿပီးအျခားအရပ္မ်ားသို႔ ပ်ံ့ႏွံ႔ခဲ့သည္။ရခိုင္တို႔သည္အေနာက္ဘက္အရပ္သို႔ေျပာင္းေရႊ ့ပ်ံ့ႏွံ႔သူတို႔၏ေ႐ွးဦးခ်ိီတပ္ဦးျဖစ္သည္။၎တို႔သည္ ခရစ္သကၠရာဇ္၉၅၇ခုႏွစ္ေလာက္တြင္ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းကိုျဖတ္ေက်ာ္၍ အမ္းေတာင္ၾကားလမ္းကိုေက်ာ္လႊားျဖတ္သန္းကာရခိုင္ေဒသကိုေရာက္႐ွိခဲ့သည္။၎ေနာက္ပိုင္းရခိုင္သမိုင္းသည္ျမန္မာ့သမိုင္းႏွင့္ ပို၍ဆက္စပ္ေနခဲ့သည္။၎၁၀ရာစုေနာက္ပိုင္းကာလက္ုိ ရခိုင္ျပည္တြင္ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဟုေခၚၿပီးေအဒီ၁၅ရာစုအထိ တည္တံ့ခဲ့သည္။
ရခိုင္ျပည္သို႔ျမန္မာအုပ္စုတစ္စုမေရာက္မီ ေ႐ွးရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ အိႏိၵယမင္းဆက္မ်ားစိုးစံခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ေက်ာက္စာအေထာက္ထားအရ ျမန္မာမ်ားမေရာက္ခင္အုပ္စိုးခဲ့ေသာ သူမ်ား၏ယဥ္ေက်းမႈ ့သည္၊အိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈ ့ႏွင့္နီးစပ္ၿပီးဘဂၤလားလႊမ္းမိုးမႈ ့႐ွိခဲ့သည္။အိႏိၵယမင္းဆက္မ်ားကိုအဆုံးတိုင္ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ျခင္းမွာ ရခိုင္သားတို႔သည္လ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္၍ ရဲရင့္တက္ႄကြေသာ ျမန္မာအဆက္အႏြယ္မ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္°°°
...ေဒါက္တာေက်ာ္သက္...ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္း...
အထက္ပါစာပိုဒ္ဟာ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းရဲ ့ရခိုင္ဟုတ္၏ မဟုတ္၏ေမးခြန္းအတြက္ လုံေလာက္တဲ့အေျဖပဲျဖစ္တယ္။အလားတူ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ႔ဝင္ က်မ္းျပဳ အရာ႐ွိ ေဇယ်ေက်ာ္ထင္ ဗိုလ္မႉးဘ႐ွင္ က
*** ေဝသာလီႏိုင္ငံမည္သည့္အခ်ိန္ကစတင္ခဲ့သည္ကို ေျပာရန္ခဲယဥ္းေပသည္။၎သည္ အိႏိၵယေျမာက္ပိုင္းမွလူမ်ိဳးမ်ား၏မင္းဆက္ျဖစ္ၿပီး၁၀ရာစု၊၁၁ရာစုျမန္မာရခိုင္မ်ားဝင္ေရာက္လာသည့္ကာလအထိတည္တံ့ခဲ့သည္။***
ဗိုလ္မႉးဘ႐ွင္.....အေနာ္ရထာအရင္ကျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္း..စာ..၇၀..၇၁
ရခိုင္ျပည္နဲ႔ရခိုင္သမိုင္းကိုေက်ာက္စာ၊ေပစာ၊ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပစၥည္းေတြကိုအေျခခံၿပီးေလ့လာကာစာတမ္းျပဳ စုခဲ့တဲ့ၾသစေတးလ်က ေဒါက္တာပမလာဂတ္မန္ Dr.Pamela Gutman က
*** We cannot be sure who the earliest inhabitants of Arakan were .Most probably they included some minority groups, still surviving in the remoter areas the Chin,the Mro, the Sak.The domainant group today,the Rakhing appear to have been advance-guard of Burmas who began to cross the Rakhaing Yoma in the ninth centuries. ***
ရခိုင္၏ေ႐ွးဦးလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ပက္သက္ၿပီး ကြၽႏု္ပ္တို႔၌မေသခ်ာပါ။ျဖစ္ႏိုင္ေျခအမ်ားဆုံးက၎တို႔ထဲတြင္ ယေန႔ေဝးလံေခါင္ဖ်ားေရာက္ေနသူ လူနည္းစုမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ခ်င္း၊ၿမိဳ ၊သက္တို႔ပါဝင္မည္ျဖစ္သည္။ယေန႔အင္အားမ်ားေနေသာရခိုင္မ်ားသည္ ျမန္မာတို႔၏ေ႐ွ ့ေျပးခ်ီတပ္ဦးျဖစ္ၿပီး ေအဒီ၉ရာစုတြင္ ရခိုင္႐ိုးမေတာကိုျဖတ္ေက်ာ္လာခဲ့ၾကသည္။
အပိုင္း ၂ ဆက္ရန္
Credit# Min Kyaw Swar / Google
Congratulations! This post has been upvoted from the communal account, @minnowsupport, by kyawko1987 from the Minnow Support Project. It's a witness project run by aggroed, ausbitbank, teamsteem, theprophet0, someguy123, neoxian, followbtcnews, and netuoso. The goal is to help Steemit grow by supporting Minnows. Please find us at the Peace, Abundance, and Liberty Network (PALnet) Discord Channel. It's a completely public and open space to all members of the Steemit community who voluntarily choose to be there.
If you would like to delegate to the Minnow Support Project you can do so by clicking on the following links: 50SP, 100SP, 250SP, 500SP, 1000SP, 5000SP.
Be sure to leave at least 50SP undelegated on your account.